‘Hiphop is dood’, zei ik tegen mijn oudste zoon. Ergens tien jaar geleden toen hij me probeerde te interesseren voor ‘zijn’ muziek. Moderne hiphop was het, ver voorbij Public Enemy, Tupac en Eminem (dat was zo ongeveer alles wat ik van hiphop wist en bij Eminem was ik blijven steken). ‘Wat voor leed en sociaal-maatschappelijke shit willen deze gasten nog aan de kaak stellen? Ze leven in een moderne wereld, hebben alles. En waar gaat het over: geld, vrouwen, drugs en auto’s.
Nee, man, dit zijn wannabe’s.’ Ik haalde daarbij ook MTV aan, dat videoclips uitzond die ik samen met mijn zoons bekeek. Veel klatergoud, dikke mannen in oversized kleding, patserige auto’s, geflirt met wapens, en onderdanige, zeer schaars geklede, uitdagend dansende dames. Vooral het neerzetten van vrouwen als lustobject voorzag ik van commentaar en braaf beaamden mijn beide heren dat ze never nooit op die manier met vrouwen zouden omgaan.
In die periode woonden we in een wijk die je zou kunnen bestempelen als kwetsbaar, en die grensde aan een echt slechte buurt waar regelmatig gedoe was. Een levendige wijk was het, waar altijd wel iets gebeurde. Mijn jongens waren dan ook graag op straat, gingen op onder zoek uit en plaatsten hun stempel. Uit diezelfde tijd stamt een foto waarop de jongste op de schouders van de oudste zit en met een spuitbus ‘Fuck tha Police’ op de muur van een vervallen huis graffitiet.
Ik kwam er onlangs pas achter dat dat nummer van N.W.A was en al in 1988 uitkwam. Dat zelfs de FBI zich ermee bemoeid heeft en dat in Australië geprobeerd is het van de radio te weren. De titel van het nummer is, net zoals mijn zoons dat deden, sinds het ver schij nen ervan over de hele wereld op muren gezet, op T-shirts gedrukt, als slogan gebruikt en in politiek-kritische kunst verwerkt. En het nummer werd ruim dertig jaar na het verschijnen ervan voor buitenstaanders opnieuw pijnlijk actueel toen naar aanleiding van de dood van George Floyd het politiegeweld weer volop in de aandacht kwam.
Inmiddels ben ik beter opgevoed. Onder andere door mijn oudste zoon die groot liefhebber is van oude en nieuwe hiphop. Hij heeft een gigantische vinyl verzameling aangelegd, schrijft voor het hiphop platform Hiphop In Je Smoel, houdt nieuwe releases en opkomende artiesten in de gaten met een bijzondere aandacht voor makers met Curaçaose roots. Wanneer hij een interview gedaan heeft, verrijkt hij mijn woordenschat. Ik weet wat bars, flow en diss-tracks zijn en wanneer iets def of dope is. Maar ik ben ook beter naar teksten gaan luisteren.
Daar vind ik de tijdgeest wel degelijk weerspiegeld in kritische noten: eenzaamheid, kwetsbaarheid, mentale gezondheid, angst voor de toekomst, prestatiedruk, racisme, discriminatie, oorlog, het klimaat, de kloof tussen rijk en arm, omgang vinden in een verharde samen leving, de zoektocht naar jezelf, naar (eigen-) liefde en naar een soort voldoening in dit leven. Het zit er allemaal in. Wie wil weten hoe het met ‘de jeugd van tegenwoordig’ gaat en wat hen bezighoudt, doet er dan ook goed aan heden daagse rap, hiphop en spoken word te omarmen.
De sociaal-maatschappelijke kritiek zit er volop in. Een woordenlijst straattaal raadplegen, is daarbij overigens geen overbodige luxe. Wie zich daar een beetje in verdiept, ontdekt dat de zogeheten mislukte integratie, middels het mixen en opnemen van woorden uit andere talen in het taalgebruik, helemaal niet zo mislukt is. Eerder geeft straattaal een beeld van hoe jonge mensen van verschillende achtergronden met elkaar omgaan en misschien belangrijker: dat zij genoeg met elkaar omgaan om woorden van een andere cultuur zo te waarderen dat zij die toevoegen aan hun eigen taal. Soms in een compleet nieuwe betekenis. Omdat dat wat omschreven wordt eerder niet bestond of er beter mee wordt uitgedrukt.
Zoals het Papiamentse woord ‘dushi’. De lijst aan betekenissen voor dat woord in het Nederlands is lang. Heel lang. En ik heb nog niet één woord in het Nederlands gevonden dat de volledige lading van ‘dushi’ dekt.
Een ander prachtig voorbeeld vind ik in het nummer De Leven van rapper Sef. Het gebruik van lidwoorden is voor mensen die het Neder lands niet als moedertaal hebben, heel lastig. De ‘fout’ die hier gemaakt is, komt vermoedelijk hieruit voort. Maar wie naar het nummer luistert, voelt dat ‘de leven’ hier veel beter op zijn plaats is. Het is een fout die werkt. Een fout die iets nieuws benoemt. Een fout die voorbij ons anders zijn gaat, een fout die juist verbindt. De leven is nu een begrip in de spreektaal ongeacht of de leraar Nederlands er tijdens een toets een rode streep doorzet.
Onze jonge mensen vinden in de inmiddels vijftig jaar oude hiphopcultuur nog altijd inspiratie om zich te uiten over de leven en de wereld om hen heen. En die broodnodige boodschap van onze toekomst zou in alle vormen en met alle middelen de vrije vlucht moeten krijgen. Dus I stand corrected. En wil hier alleen nog maar zeggen: Lang leve hiphop.
Deze column verscheen in het Boekman Magazine. Nummer 142 met het thema The Culture